Iran je toliko neistražen, neotkriven i kod nas nedovoljno poznat kao turistička destinacija. Toliko, da mnogi i ne znaju razliku između Irana i Iraka.
Iranci su ljubazni i gostoprimljivi i već pri sletanju u Teheran mnogi će vas ljubazno ponuditi svojom hranom, jer je to deo njihove kulture i tradicije. Vođeni persijskom izrekom ”Mehman hedijeh Hodast” što znači “Gost je božji dar” Iranci će vas ugostiti tako da ćete njihovo gostoprimstvo pamtiti zauvek.
Iako je Teheran glavni i najveći grad u Iranu, naša preporuka je da obiđete Širaz. Mali broj ljudi zna da je Širaz glavni grad provincije Fars i šesti najveći grad u Iranu star više od 4.000 godina.
Nalazi se na jugozapadu zemlje na obali reke Rudhaneje Hošk. Klima u gradu je umerena, a u kulturnom smislu grad ima veliki značaj zbog brojnih istorijskih spomenika. U neposrednoj blizini grada nalaze se brojna arheološka nalazišta poput Persepolisa, Anšana, Pasargada i Istahra. Širaz više od hiljadu godina ima status trgovačkog centra regije.
Grad datira iz perioda oko 2000. godina pre Hrista, odnosno spominje se kao „Tiraziš“ na islamskim glinenim pločama. U 13.veku Širaz je postao središte umetnosti i istorije zahvaljujući brojnim persijskim umetnicima i istoričarima koji su živeli u gradu. Bio je glavni grad Irana tokom vladavine zandijske dinastije od 1762. do 1794. godine. Širaz je poznat kao grad pesnika, vina, cveća, bašti u umetnosti. Rodno je mesto poznatog iranskog pesnika Hafiza, a Irancima je grad poznat kao „Grad vrtova“, budući da je Širaz prepun parkova i vrtova sa voćem. Grad ima veliku hrišćansku i jevrejsku zajednicu.
U Širazu se nalazi čak 15 fakulteta, a tu je smeštena jedna od glavnih iranskih rafinerija nafte, pa je takođe jedan od glavnih središta elektronske industrije u zemlji. U neposrednoj blizini grada izgrađena je prva iranska solarna elektrana.
Eam Garden, ili bašta raja kako je zovu, ostavlja posetioce bez daha. U pitanju je jedan od najlepših vrtova Irana. Pod zaštitom je Uneska i kulturne baštine Irana. Kompleks koji je izgrađen u vrtu koristili su članovi kraljevskih porodica. Sama građevina i vrtovi podignuti su tokom 19. veka po naređenju glavnokomandujućeg šefa Kaskai plemena Fars, iako se tvrdi da je konstrukcija vrta postavljena još u 18.veku. Tada su se vrtovi zvali Bāq e Shāh što je prevedeno sa Farsi jezika značilo - Kraljevski vrt.
Na 70 kilometra od Širaza nalazi se Persepolis koji je bio ceremonijalni glavni grad Ahmenidskog carstva u periodu od 550. pre nove ere do 330. pre nove ere. Najraniji ostaci Persopolisa datiraju iz 515. pre nove ere, odnosno iz doba vladavine Darija I koji je izgradio grad. Kompleks Persopolisa nalazi se na uzvišenoj terasi, a sastoji se od nekoliko kraljevskih palata, riznica i propratnih građevina, zatim dve velike ceremonijalne dvorane, „dvorane od hiljadu stubova“ i apadane, koja je mogla primiti 10.000 ljudi. Kolosalna apadana i dvostruka monumentalna stepeništa ukrašena reljefima najprepoznatljiviji su elementi persijske arhitekture iz tog doba. Godine 1979. Persopolis je uvršten na spisak Svetske baštine Unesko.
Persepolis je nažalost totalno uništen 330. p. n. e. i njegovo uništenje se uglavnom se pripisuje Aleksandru Velikom što su u svojim delima spominjali mnogi mislioci i istoričri kasnije. Arheološka nalazišta potkrepljuju njihove navode, iako se njihova verzija uništenja grada ponekad osporava od strane nekih modernih istoričara.
Razlozi uništenja Persepolisa su i dalje predmet istorijske rasprave. Antički istoričari tvrde kako je Aleksandar spalio Persepolj jer je bio pijan, pa je navodno bacio baklju u Kserksovu palatu, kako bi udovoljio svojim grčkim saveznicima osvetu za Kserksovo spaljivanje Atine u doba grčko-persijskih ratova. Ovoj priči idu u prilog arheološki dokazi prema kojima su Kserksova palata i obližnji tripilon više oštećeni od ostataka kompleksa.
Grad je prošaran džamijama. Otkrijte ovu čudesno lepu zemlju i obavezno posetite Nasir-Al Mulk Mosque, džamiju boja ili kako je još zovu Ružičasta džamija. Bićete zaprepašćeni lepotom ove građevine. Izgrađena je u periodu od 1876. do 1888. godine, a zbog ružičaste boje koja dominira u njenoj unutrašnjosti nosi naziv - ružičasta.Pred ulazak u džamiju žene dobijaju čador, ogrtač koji je neophodno nositi.
Vakil Bath je staro tradicionalno iransko kupatilo. Nalazi se u neposrednoj blizini Vakil Bazara i Vakil Džamije. Izgrađeno je za vreme vladavine dinastije Zandi.
Qavam House, ili Kavam Kuća je tradicionalna istorijska kuća i izgrađena je od strane Mirze Ibrahim Kana za potrebe porodice Kavam. Citadela Karim Khan koja oblikom podseća na srednjevekovnu tvrđavu izgrađena je kao deo kompleksa tokom Zand dinastije i nosi naziv po Karim Khanu. Služila je za stanovanje. Jedno vreme je čak bila i zatvor. Danas je ova građevina muzej koji obavezno morate posetiti ukoliko se obrenete u Širazu.
Margun vodopadi, što u prevodu znači Zmijski vodopadi, nalaze se u blizini grada Sepidan. U pitanju su najveći i najlepši vodopadi u Iranu. Posebno su lepi tokom zime, i ukoliko padne sneg u ovoj planinskoj oblasti, budu zamrznuti, pa je prizor ledenih vodopada za pamćenje.
Koliko god živeli skromno ili ne, u zemlji poezije kuvanju se pristupa na isto tako umetnički način. Iranske žene sate provode spremajući ukusna jela za porodicu i goste. Pirinač, raznorazno povrće, žitarice i meso najčešće su namirnice u ishrani Iranaca. U lokalnim mestima najviše se jede povrće. Nacionalna jela su ćelo kebab, ćevap s pirinčem, piletina i supe. Iranci dosta koriste najskuplji začin na svetu-šafran kojeg ovde ima u izobilju, a definitivno najbolje pistaće na svetu ćete probati upravo ovde.
Za kraj još da vam kažemo da se pri povratku kući ne vraćate bez nekog persijskog tepiha, začina ili iranske tradicionalne kozmetike koja je izvanredna.
N.V.T.
